7 dywizjon artylerii ciężkiej (typ II) dla 7 DP został zmobilizowany przez 4 Pułk Artylerii Ciężkiej w dniach 24 – 27 sierpnia na terenie fabryki przy ul. Żwirki w Łodzi. Jak odnotował w dzienniku działań kpt. Józef Kamiński, dowódca 7 dac: (…) Godziny pogotowia mob.: 1 Bateria armat – A+40, 2 Bateria haubic – A+48. Dowództwo dyonu, kolumna amunicyjna i pluton taborowy Nr 7 – A+52. Przeprowadzenie mobilizacji: Mobilizacja dyonu została przeprowadzona w nakazanych godzinach. Jako godzina A wyznaczona została godzina 6.00 dnia 24 sierpnia 1939 roku. Po zmobilizowaniu dyon przedstawiał się następująco: 1) Drużyna dowódcy, 2) 1 bateria armat – 3 armaty 105 mm, 3) 2 bateria haubic – 3 haubice 155 mm, 4) Kolumna amunicyjna dywizjonu w składzie dwóch plutonów, 5) Pluton taborowy Nr 7 – 28 wozów. Stan dyonu po zmobilizowaniu: 4 oficerów służby stałej, 12 oficerów rezerwy, 6 podchorążych rezerwy, 4 podoficerów zawodowych, 486 podoficerów i szeregowych; koni: 87 „W”, 256 „A.C”, 174 „T”. (…) Dzień 26.VIII.1939 r. Godz. 8.00 zarządziłem odprawę oficerów dyonu i ogniomistrzów – szefów pododdziałów. Na odprawie podałem objęcie dyonu, nakazałem ostateczne uporządkowanie pododdziałów, utrzymanie dyscypliny, zarządziłem przegląd lekarski szeregowych z tym, że szczepienie ochronne miało się odbyć później, gdyż już miałem rozkazany odmarsz dyonu w godzinach popołudniowych na nowe miejsce postoju, zarządziłem przegląd koni przez lekarza weterynarii i dalsze kucie koni (niezbędne)(…). Po zakończonej mobilizacji, w dniach 28 – 29 sierpnia dywizjon załadował się na stacji kolejowej Koluszki i wyruszył czterema transportami w kierunku Częstochowy (przez stację Koniecpol i stację Złoty Potok). Po dotarciu do stacji Olsztyn, poszczególne transporty dywizjonu kierowane były na zachód od Olsztyna, gdzie wyładowywały się pod osłoną lasu, a następnie marszem kierowały się do Częstochowy. 1 bateria 7 dac wspólnie z dwiema bateriami II dywizjonu 7 pal weszła w skład specjalnej grupy artylerii dalekiego ognia o kryptonimie „Liszka”, której dowódcą został mianowany kpt. Kamiński. Jej zadaniem było dozorowanie wyznaczonych kierunków oraz tzw. dalekie wzbranianie (prowadzenie dalekiego ognia) przy pomocy obserwacji lotniczej i wysuniętej obserwacji naziemnej.*
Obsada personalna na 1 IX 1939**
Dowództwo
Dowódca dywizjonu – kpt. Józef Kamiński
Adiutant dywizjonu – ppor. rez. Lech Dzieniakowski
Oficer żywnościowy – ppor. rez. Jan Grabowski
Oficer gospodarczy – ppor. rez. int. mgr Józef Ruda
Podoficer łączności – kpr. Krajewski
Podoficer zwiadowczy – kpr. Trzeszczyński
Lekarz dywizjonu – ppor. rez. lek. Czesław Szymaniak
Lekarz weterynarii – por. rez. lek. wet. Kazimierz Boguszewski
Pododdziały specjalne
Dowódca plutonu zwiadowczego – ppor. Marian Buchacz
Dowódca plutonu łączności – por. rez. Zdzisław Karczewski
Dowódca patrolu radio – plut. rez. Raźniewski
1 bateria (armat 105 mm)
Dowódca baterii – ppor. Mieczysław Sadowski
Oficer zwiadowczy – ppor. rez. Roman Mulczyński
Podoficer zwiadowczy – bomb. Pułaczewski
Oficer ogniowy – ppor. rez. Wieńczysław Wacławski
Zastępca oficera ogniowego – plut. pchor. Stefan Nawrocki
Podoficer łączności – plut. Górny
Podoficer zaprzęgowy – kpr. Borys
I działon
Działonowy (dowódca) – kpr. Majer
Jaszczowy (zastępca dowódcy) – bomb. Milczarek
II działon
Działonowy (dowódca) – kpr. Ostrowski
Jaszczowy (zastępca dowódcy) – plut. Nycz
III działon
Działonowy (dowódca) – plut. Szyjka
Jaszczowy (zastępca dowódcy) – kpr. Jankowski
Dowódca sekcji OPL baterii (2 x lekkie karabiny maszynowe plot) – kpr. Jarmuda
2 bateria (haubic 155 mm)
Dowódca baterii – ppor. Bolesław Czyrek
Oficer zwiadowczy – ppor. rez. Michał Grabianka
Zastępca oficera zwiadowczego – plut. pchor. Józef Hahn
Podoficer zwiadowczy – kpr. sł. st. Terka
Oficer ogniowy – ppor. rez. Stanisław Lubczyński
Zastępca oficera ogniowego – plut. pchor. Witold Rogacki
I działon
Działonowy (dowódca) – plut. pchor. Wojciech Watten
II działon
Działonowy (dowódca) – plut. Lassota
III działon
Działonowy (dowódca) – kpr. Nowotny
Drużyna gospodarcza
Ogniomistrz szef baterii – st. ogn. Sobczak
Kolumna amunicyjna
Dowódca kolumny – ppor. rez. Jerzy Altman
Pluton taborowy nr 7
Dowódca plutonu – ppor. rez. Wróblewski
Pozostali żołnierze (według stopnia)
pchor. Lucjan Huszke
pchor. Zygmunt Musiał
pchor. Eugeniusz Myszczyj
plut. rez. Konstanty Dobrzyński
plut. Kedyng (poczet dowódcy dywizjonu)
kan. Józef Krakus
*Więcej o mobilizacji 7 dywizjonu artylerii ciężkiej zobacz: A. Kurus, Czołgi na przedmieściach. 7 Dywizja Piechoty w obronie Częstochowy 1 – 3 września 1939 roku, Oświęcim 2015.
**Obsada 7 dywizjonu artylerii ciężkiej ustalona na podstawie dziennika działań dywizjonu zachowanego w zbiorach IPiMS w Londynie oraz na podstawie zachowanych relacji archiwalnych oficerów dywizjonu.
opracował Adam Kurus